BÍ MẬT VỀ COCA-COLA

Tôi may mắn được đến thăm một bảo tàng rất lớn của Công ty Coca-Cola tại thành phố Atlanta. Chúng ta đều biết Coca-Cola (còn được gọi tắt là Coke) là nhãn hiệu nước ngọt được đăng ký năm 1893 tại Mỹ. Cha đẻ của Coca-Cola là dược sĩ John Pemberton và theo cách hiểu của người dân Mỹ thời kỳ đó Coke (Coca Cola) là một loại thuốc uống. Pemberton là con của ông James Clifford Pemberton (sinh năm 1803 ở Bắc Carolina) và bà Martha L. Gant (sinh năm 1803 ở Virginia). Mặc dù được sinh ra tại Knoxville, Georgia, Pemberton, khi còn là một đứa trẻ đã chuyển đi với gia đình mình. Vào năm 1865, Pemberton đã bị thương trong trận chiến ở Columbus ( Georgia) và như nhiều chiến binh bị thương khác, ông bắt đầu thử nghiệm với coca và những loại rượu coca, cuối cùng tạo ra một mẫu mới - Vin Mariani, gồm hạt kola và damiana, ông gọi là Rượu Coca kiểu Pháp của Pemberton. Ban đầu, Pemberton chỉ định sáng chế ra một loại thuốc bình dân giúp chống đau đầu và mệt mỏi. Ông đã mày mò và thử nghiệm, pha chế thành công một loại siro có màu đen như cà phê.

Loại siro này trộn với nước lạnh sẽ có thể được một thứ nước chữa nhức đầu và tăng sảng khoái. Pemberton giữ bí mật công thức sáng chế này, chỉ biết rằng thành phần quan trọng nhất của loại đồ uống này chứa một tỷ lệ nhất định tinh dầu được chiết suất từ quả và lá của cây Kola. Đây là loại cây chỉ có ở khu vực rừng nhiệt đới Nam Mỹ, thành phần chứa một lượng đáng kể cacaine và caffeine. Vì thế thuốc có tác dụng làm sảng khoái, chống đau đầu, mệt mỏi. Cái tên Coca Cola cũng bắt nguồn từ đó. Pemberton đã thay chữ "K" bằng chữ "C" có vẻ dễ nhìn và quen thuộc hơn. Sau khi sáng chế ra Coca Cola, Pemberton rất vui sướng và đã đi khắp nơi chào bán loại nước uống này, đặc biệt tại các quán "Soda-bar" đang thịnh hành ở thành phố Atlanta. Tuy nhiên, Pemberton đã rất thất vọng vì không ai chịu uống thử Coca Cola. Nó có màu nâu đen và mọi người đều coi đó là thuốc chứ không phải một loại nước giải khát đơn thuần. Công thức Coca Cola chỉ thực sự trở thành nước giải khát nhờ một nhân viên trong quán bar "Jacobs Phamarcy" khi nhân viên này đã nhầm lẫn pha siro Coca Cola với nước soda thay vì nước lọc bình thường theo công thức của Pemberton. Loại Coca-Cola được pha nhầm đó lại ngon miệng hơn bình thường, làm sảng khoái khác thường và khi đó Coca-Cola mới có thể phục vụ cho số đông người tiêu dùng. Từ đó quán bar này mỗi ngày pha và bán được từ 9 đến 15 cốc Coca-Cola (!). Cả năm đầu tiên Pemberton mới chỉ bán được 95 lít siro Coca-Cola.

Sau này, khi mua lại Coca Cola, Asa Griggs Candler - Nhà lãnh đạo tài ba bậc nhất của Coca Cola đã biến chuyển suy nghĩ của người dân nước Mỹ về hình ảnh của Coca Cola. Ông cho những người tiêu dùng của mình hiểu thứ "thuốc uống" Coke là một loại thức uống ngon lành và tươi mát. Asa Griggs Candler (30 tháng 10, 1851 - 12 tháng 3, 1929) là một trùm tư bản người Mỹ với khối tài sản khổng lồ kiếm được từ việc kinh doanh Coca-Cola. Ông cũng đồng thời là thị trưởng thứ 44 của thành phố Atlanta (bang Georgia) từ năm 1916 đến năm 1919. Candler Field, ngày nay là Sân bay quốc tế Hartsfield-Jackson Atlanta, được đặt tên theo ông. Công viên Candler ở Atlanta cũng được đặt tên theo ông. Candler sinh ra tại Rome, Georgia. Ông bắt đầu sự nghiệp kinh doanh khi đang là chủ một hiệu thuốc và sản xuất ra những loại thuốc được cấp bằng sáng chế. Vào năm 1887, ông đã mua công thức Coca-Cola từ người sáng tạo ra nó là Pemberton và vài người có cổ phần khác với giá chỉ có 2.300 USD (!). Thành công của Coca-Cola phần lớn dựa vào chiến lược marketing mạnh mẽ của Candler. Candler đã kiếm được hàng triệu đô la từ sự đầu tư của mình, cho phép ông xây dựng tập đoàn Central Bank and Trust, đầu tư vào bất động sản và trở thành một nhà hảo tâm lớn. Ông đã tặng 1 triệu USD cùng với nhiều đất đai cho trường Đại học Emory, nơi ông học Thần học khi chuyển từ Oxford tới Atlanta.

Cho đến ngày nay, Coca Cola vẫn trung thành với tiêu chí này của hãng. Hình dạng chai Coca-Cola được đăng ký bảo hộ năm1960. Cái tên Coca-Cola xuất phát từ tên lá coca và hạt côla, hai thành phần của nước ngọt Coca-Cola. Chính điều này đã làm Coca Cola có thời kỳ khuynh đảo vì người ta đã quy kết Asa Candler là người đàn ông gây nghiện của thế giới. Hiện nay Coca-Cola trở thành hãng nước ngọt nổi tiếng thế giới với rất nhiều sản phẩm đa dạng như Coca-Cola Light (hay Diet Coke- Coca Zero), Coca-Cola Cherry...Trong Bảo tàng Coca-Cola mang tên World of Coca-Cola tôi cùng mọi người được uống thử miễn phí vài chục loại đồ uống khác nhau được sản xuất tại rất nhièu quốc gia trên khắp thế giới Từ khi được thành lập và đặt trụ sở chính tại Atlanta, bang Georgia, tập đoàn Coca-cola hiện đang hoạt động trên 200 nước khắp thế giới. Thương hiệu Coca-cola luôn là thương hiệu nước ngọt bán chạy hàng đầu và tất cả mọi người trên thế giới đều yêu thích Coca-cola hoặc một trong những loại nước uống hấp dẫn khác của tập đoàn. Ngày nay, tập đoàn Coca-cola đã thành công trong công cuộc mở rộng thị trường với nhiều loại nước uống khác nhau ban đầu là nước có gas, và sau đó là nước trái cây, nước tăng lực cho thể thao, nước suối, trà và một số loại khác. Coca-Cola chiếm 3.1% tổng lượng sản phẩm thức uống trên toàn thế giới. Trong 33 nhãn hiệu nước giải khát không cồn nổi tiếng trên thế giới, Coca-Cola sở hữu tới 15 nhãn hiệu. Mỗi ngày Coca-Cola bán được hơn 1 tỷ loại nước uống, mỗi giây lại có hơn 10.000 người dùng sản phẩm của Coca-Cola. Trung bình một người Mỹ uống sản phẩm của công ty Coca-Cola 4 ngày 1 lần. Coca-Cola hiện đã có mặt tại tất cả các châu lục trên thế giới và có thể được nhận ra bởi phần lớn dân số thế giới. Năm 2007, Coca-Cola đã trả cho các nhà cung cấp nguyên vật liệu là 11 tỷ USD và tiền lương cho 73.000 công nhân là gần 4 tỷ USD. Sản xuất tiêu thụ hết 36 triệu lít nước, 6 tỷ J (Joule/Jun) năng lượng. Có khoảng 1.2 triệu các nhà phân phối sản phẩm của Coca-Cola, 2.4 triệu máy bán lẻ tự động, nộp 1.4 tỷ USD tiền thuế và đầu tư cho cộng đồng 31.5 triệu USD. Thú vị nhất trong Bảo tàng không chỉ là hàng ngàn tư liệu, mẫu vật, hình ảnh, phim minh hoạ mà còn là câu chuyện về bí mật tuyệt đối của công thức pha chế Coca-Cola. Tôi thật ngạc nhiên khi thấy ghi “Only 2 people know the secret. Their identities are never revealed. They can’t travel together. Each person only knows ½ the formula” nghĩa là Chỉ có 2 người biết được bí mật. Danh tính của họ không bao giờ được tiết lộ. Họ không thể đi đâu cùng với nhau. Mỗi người chỉ biết có ½ công thức thôi (!) . Bất ngờ thứ hai đối với tôi là có cả toàn bộ dây chuyền công nghệ thu nhỏ được hoạt động liên tục từ pha chế (tất nhiên bí mật công thức) đến vào chai, đóng nút và cuối cùng chạy đến một khó chứa gần cổng ra. Mỗi khách tham quan trước khi ra về được phát một túi màng mỏng và tự tay lấy từ cái kho này một chai Coca-Cola để đem về làm kỷ niệm. Ngoài ra còn có gian hàng bán hàng trăm mặt hàng mang tên Coca-Cola từ quần áo, bút, túi, cỗ bài, dây đeo khoá, mở nút bia, bao kính, búp bê, hộp các loại, hũ đựng tiền tiết kiệm… Kể cũng đáng với giá vé vào cửa 16 USD mà xem nhanh cũng phải mất tới 3 tiếng rưỡi đồng hồ ! Ai có dịp qua bang Georgia xin chớ bỏ qua địa điểm thật đáng tham quan này !

Tôi không quen dùng MacBook (đem đi cho nhẹ), nhờ bạn nào xoay hộ các ảnh đang bị nghiêng cho nó thẳng lại. Xin cảm ơn !

Nguyễn Lân Dũng

In bài viết