Trang chủ  » Văn hoá - Giáo dục - Khoa học  » Khoa học

Rau quả nào cũng phải sạch


Các cụ thường bảo “Cơm không rau như đau không thuốc”. Rau xanh rất cần cho đời sống hàng ngày. Rau, măng, hoa quả là những nguồn chất xơ (cellulose) chủ yếu trong bữa ăn. Không đủ chất xơ tiêu hóa sẽ gặp khó khăn ngay và để tình trạng táo bón kéo dài rất dễ dẫn đến sa đại tràng, trĩ, viêm ruột, tuyến giáp hoạt động yếu , thậm chí có thể dẫn đến ung thư đại tràng. Rau xanh cùng với hoa quả là nguồn cung cấp nhiều loại vitamin rất cần cho hoạt động sống của cơ thể. Có thể bữa ăn thiếu thịt cá trứng sữa (như cách ăn chay của nhà chùa) nhưng không thể thiếu rau quả.       

Tuy nhiên rau quả phải sạch, nghĩa là không chứa vi sinh vật hay ký sinh trùng gây bệnh, không chứa các thuốc bảo vệ thực vật độc hại, không chứa nhiều nitrát (NO3- ,không quá 0,5g/kg tươi), không chứa các kim loại nặng...Nhận xét rau sạch rất khó. Có người chọn rau có ít vết sâu ăn lỗ chỗ và tin là không có thuốc trừ sâu. Không đúng đâu, nhiều người cố tình để sâu ăn một ít rồi mới phun thuốc trừ sâu đấy. Có người bán rau thiếu lương tâm còn gom giữ sâu rồi vứt một ít lên mặt rau để đánh lừa người mua. Việc phân tích thuốc trừ sâu là rất tốn kém, tốn thời gian và ít chính xác (vì có quá nhiều loại thuốc trừ sâu, trừ bệnh khác nhau) . Việc nhập khẩu rau quả rất khó kiểm soát vì khả năng nhập lậu quá lớn và khả năng kiểm định quá yếu. Có nhiều người yên tâm rau Đà Lạt, rau Sa Pa là đều sạch. Không chỉ nhiều người lấy rau từ chợ đầu cầu Long Biên nhưng lại khẳng định là rau Đà Lạt, Sa Pa, mà trên mạng tôi thấy có bạn trẻ đã hỏi một bác trồng rau ở Đà Lạt và được trả lời là hai ngày phải phun thuốc trừ sâu một lần (!). Tôi đã đến thăm một cơ sở được công nhận là Rau an toàn nhưng thực chất chỉ là nhúng rau thành phẩm vào bể sục khí ôzôn trước khi đưa vào bao bì “Rau an toàn”. Ôzôn có tác dụng ôxy hóa nên chỉ có thể diệt vi khuẩn không bào tử (như thuốc tím) mà thôi. Vi khuẩn có bào tử, nấm mốc không bị diệt, còn nói ôzôn có thể chiết rút thuốc bảo vệ thực vật ra khỏi rau là chuyện vô căn cứ (!). Những thứ rau thông thường nhất như rau muống, rau cải, bắp cải, đậu đũa...lại là những thứ rau hay bị phun thuốc trừ sâu nhiều nhất. Sâu có thể phá tan ruộng rau chỉ trong 1-2 ngày nên người trồng rau không phun không được. Thuốc trừ sâu chưa được quản lý chặt chẽ nên trên thị trường còn có cả những loại lân hữu cơ, clo hữu cơ, là những loại có thể gây ung thư mà nước ngoài cấm dùng nên tư thương nhập lậu vào Việt Nam. Người trồng rau rất thích các loại này vì vừa rẻ vừa thấy sâu chết ngay sau khi phun (!). Thật là hết sức nguy hiểm. Với hoa quả nếu được bảo quản bằng các hóa chất độc hại để giữ tươi lâu (giống như việc đưa formol vào bánh phở) cũng là chuyện rất đáng sợ.   

Tôi không tán thành khái niệm Rau sạch, Rau an toàn để phân biệt với các loại rau khác. Rau đã đưa ra thị trường thì nhẽ ra đều phải sạch , dều phải an toàn. Nếu chưa làm được thì ít ra cũng phải có mặt loại Rau có bảo đảm để phân biệt với loại rau chưa được bảo đảm. Rau có bảo đảm là rau được nhà sản xuất cam kết trên bao bì sẽ chịu trách nhiệm nếu bị phát hiện có sử dụng thuốc trừ sâu hóa học (ít ra là như vậy). Rau có bảo đảm do chi phí sản xuất cao hơn nên có quyền bán cao hơn rau bình thường một chút. Người mua chắc không ngại ngần mua khi biết rau đó có cơ quan giúp kiểm tra như cam đoan của nhà sản xuất. Các biện pháp trồng rau thủy canh, rau khí canh đều rất tốt nhưng giá thành sẽ rất cao, khó có thể mở rộng quy mô áp dụng.   

Nhằm thí điểm cho việc sản xuất Rau có bảo đảm Chúng tôi đã hớng dẫn thành công việc sản xuất Rau có bảo đảm ở một số trang trại tại Hải Phòng và tại ngoại ô thành phố Hồ Chí Minh. Từ Hải Phòng rau có bảo đảm cuẩ Công ty Phú Cường ( Thị xã Kiến An, ĐT: 0913242445) đã được chuyển đến bán thường xuyên tại một số địa điểm. Tại thành phố Hồ Chí Minh rau bảo đảm đã được sản xuất tại Công ty TNHH Thiên thảo Xanh (50/1A, Mỹ Huề, Trung Chánh, Hóc Môn, ĐT: 08-62566912) và bán tai hệ thống một số siêu thị. Loại rau này được bao kín trong các bao bì có ghi hẳn nội dung: Công ty bảo đảm về việc không sử dụng thuốc trừ sâu hóa học và phân đạm hóa học. . Các Công ty này phải chịu sự giám sát của Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn và Sở Khoa học & Công nghệ địa phương.     

Điều kiện để sản xuất rau có bảo đảm phải bao gồm các yếu tố sau đây:

Một là, có trang trại có bảo vệ nghiêm ngặt (quy mô to hay nhỏ tùy điều kiện), tránh trường hợp kẻ xấu có thể làm hại bằng cách ném thuốc trừ sâu hóa học vào ruộng. Hai là, chọn các thứ rau mọc nhanh và ít có sâu bệnh. Ba là, bao bọc kín ruộng rau bằng lưới ni-lông để ngăn cản bướm và sâu. Bốn là, dùng thuốc trừ sâu sinh học - thuốc vi khuẩn BT và thuốc kháng sinh Abamectin (Tập Kỳ) khi phát hiện có sâu (thường bọ nhảy bị diệt rất dễ bởi Abamectin). Năm là, tuyệt đối không dùng bất kỳ thuốc trừ sâu hóa học nào. Sáu là, không bón phân đạm hóa học. Chỉ dùng phân hữu cơ ủ hoai và bón vào đất trước khi trồng rau là chính. Bảy là , dùng nước khoan từ mạch nước ngầm để tưới cho rau. Tám là , sử dụng các thuốc điều hòa sinh trưởng trong danh mục cho phép (chủ yếu là gibberellic acid-GA3) để rau mọc nhanh nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ giá trị dinh dưỡng. Chín là, chỉ bán ở Siêu thị hay các Cửa hàng do Công ty trực tiếp cung cấp (để tránh bị xáo trộn). Mười là, có ghi đầy đủ trên bao bì ngày thu hoạch ,thời gian bảo quản và địa chỉ Công ty. Loại mô hình này bất kỳ địa phương nào cũng có thể thực hiện được nhưng cần tập trung ruộng đất trồng rau và có đơn vị dám chịu trách nhiệm cụ thể trước pháp luật.      

Mặt khác nên nghiên cứu trồng đại trà các loại rau dại thường có sức đề kháng rất cao với sâu bệnh cho nên hầu như không phải dùng tới thuốc trừ sâu bệnh.Gần đây tại các hàng ăn ở Trung Quốc người ta thường thấy rất nhiều các món ăn nấu từ các loại rau lạ. Hỏi ra mới biết đó là các loại rau dại nay đã được gieo trồng và trở thành rau đặc sản. Rất nhiều loài rau trong số này có ở Việt Nam. Tôi muốn giới thiệu để chúng ta tham khảo và học hỏi kinh nghiệm của bạn cũng như phát hiện thêm các loại rau rừng mà trong thời gian kháng chiến bộ đội ta vẫn dùng để ăn. 

Đó là các loài rau dại sau đây:Chrysanthemum indicum: Cúc hoa vàng, Kim cúc, Hoàng cúc, Cúc vàng; Ixeris denticulata: Diếp đắng răng nhỏ; Lactuca indica: Bồ cóc, Bồ công anh mũi mác; Cichorium intybus:Cải Ô rô, Bồ công anh hoa tím; Artemisiacapillaris:Nhân trần hao, Thanh cao chỉ; Arctium lappa:Ngưu bàng; Hemerocallis fulva: Hoa hiên, Kim châm; Medicago sativa: Cỏ Linh lăng, cỏ Luzéc; Pueraria thomsonii:Sắn dây, Cát căn; Perilla frutescence var. crispa: Tía tô rúm; Agastache rugosa:Hoắc hưong núi; Portulaca oleracea: Rau sam; Capsella bursa-pastoris: Rau tề, Cỏ tam giác; Pteridium aquilinum:Rau quyêt, Ráng cánh to; Toona sinensis: Tông dù; Platycodon grandiflorum: Cát cánh; Fagopyrum cymosum:Rau chua, Bông chua, Tắc võng, Nghể lá tròn; Lycium chinense: Câu kỷ; Lysimachia clethroides: Rau trân châu; Osmunda japonica: Rau vi Nhật, Rau Uất minh Nhật; Hemisteptia lyrata: Rau tô; Youngia japonica: Diếp dại, Hoàng nương Nhật; Petasites japonicus: Cúc móng ngựa, Kim tâm; Kalimeris indica: Cúc hài nhi; Artemisia japonica: Ngải Nhật, Ngải cứu rừng, Mẫu hao; Bidens tripartita: Đơn buốt chẻ ba, Đơn kim ba thùy, Lang bà thảo; Gnaphalium affine: Rau khúc; Glehnia littoralis: Bắc sa sâm; Agrimonia pilosa: Cỏ long nha, Cỏ tiên hạc; Sanguisorba officinalis: Địa du; Vicia sativa: Liên đậu; Kummerowia striata: Đậu mắt tôm, Đậu mắt gà; Astragalus membranaceus: Hoàng kỳ; Rumex japonica: Chút chít Nhật; Polygonum plebejum:Nghể thường; Ophiopogon japonicum: Mạch môn đông; Polygonatum odoratum: Ngọc trúc; Lilium lancifolium: Loa kèn vằn; Asparagus cochinchnensis:Thiên môn đông; Clinopodium chinense: Rau phong luân, Húng Trung Quốc; Prunella vulgaris: Hạ khô thảo; Chenopodium ficifolium: Rau muối; Cochia scoparia: Địa phu; Rorippa indica: Cải hoang, Cải đất Ấn Độ; Celosia argentea: Mào gà trắng, Mào gà dại; Achyranthes bidentata: Ngưu tất; Amaranthus spinosus: Dền gai, Dền hoang; Viola philippica: Cây hoa tím Phi-lip-pin; Commelina communis: Thài lài, Rau trai, Trai thường ; Malva verticillata : Đông quỳ; Humulus scandens : Sàn sạt ; Acalypha austrlis : Tai tượng Úc, Tai tượng lá bắc to ; Plantago major : Mã đề, Xa tiền...          

Đây là các loài rau hoang dại mà các nhà thực vật học xác nhận là phần lớn đã có mặt lâu đời tại nước ta. Cần sưu tầm và gây giống , nhân giống để trồng làm rau ăn, thậm chí là rau đặc sản. Nếu có sâu bệnh thì lại phải đưa vào các trang trại Rau có bảo đảm với các điều kiện nói trên.  

Mong các đồng chí có trách nhiệm , các nhà khoa học quan tâm đến việc đưa vào gieo trồng các loài rau nói trên để làm phong phú thêm khu hệ rau trồng ở nước ta và nhất là để phát triển ngày càng nhiều các loại rau vừa lạ miệng vừa có tính đề kháng cao với sâu bệnh .  

Chúng ta không thể chấp nhận kéo dài mãi tình trạng nhân dân rất không an tâm khi sức khỏe không được bảo đảm vì rau và thực phẩm không có bảo đảm.

 

                                                                                                                               GSTS.NGUYỄN LÂN DŨNG

In bài viết nàyIn bài viết